26. STIENTJE SPEELMAN UIT ELP (2)

ELP – In 1984 verscheen onder auspiciën van de Stichting Het Drentse Boek de uitgave: ‘Een Wereld Die Voorbij Ging’. Daarin vertelden kinderen van de vorige eeuw (dus uit de 19^e eeuw!), aan samensteller Ab Drijver over hun jeugd in Drenthe. In dit boek staan ook de jeugdherinneringen van Stientje Speelman uit Elp.

Stientje Speelman kwam in 1904 ter wereld, in een arbeidershuisje in Elp. Het dorp lag in haar jeugd temidden van ongerepte heidevelden. De wegen waren niet verhard en de bebouwing bestond uit kleine boerderijen, landarbeidershuisjes en plaggehutten. Stientje trouwde met Albert Boer en kreeg drie kinderen. Zelf was ze het zesde kind uit een gezin van negen.

Vandaag het tweede deel, waarin Stientje ondermeer vertelt over haar schooljaren op de lagere school in Elp. In de jubileumuitgave ‘100 Jaar Onderwijs in Elp’ uit juli 1994, vond ik nog een klassenfoto uit 1912 waar Stientje (en meester Biel) op staan!                    Stientje op de lagere school in Elp in 1912 

Ik ben niet met tegenzin naar de lagere school gegaan, maar toen ik er af moest vond ik dat niet erg. Meester Eelkema was hoofd van de school. Je had de kleine school, dat waren drie klassen in één lokaal en de grote school die bestond uit vier klassen, ook in één lokaal. Mijn eerste onderwijzer was meester Biel (Bijl). Van een dochter van Eelkema kregen we handwerkles.

Het stokje

Meester Biel had steevast een stokje bij de hand. Als je een potlood liet vallen, of even achterom zat te kijken, dan moest je voor straf je hand uitsteken en dan kreeg je een mep met dat stokje. Je hoefde echt niet veel bijzonders te doen, dan had je weer een tik te pakken. De oudere inwoners van Elp weten het nog allemaal en als ze over de school praten dan praten ze ook over dat stokje. Soms was het stokje weg en dat was een hele opluchting. Maar dan kreeg meester van de jongens een nieuwe, daar ben ik vaak kwaad om geworden. Ze kwamen soms met drie stokjes tegelijk aandragen om een goeie beurt te maken. Maar och … al met al was mijn schooltijd niet slecht. Wij hoorden niet bij de slimsten, maar ook niet bij de domsten. Ik weet nog best hoe we leerden lezen. Het leesplankje van Ot en Sien was nog niet uitgevonden, we hebben het tenminste nooit gezien. Meester Biel schreef een K op het bord en dan tekende hij er een kip bij. En dan deed hij alsof hij zich verslikte en begon te kuchen. Dan had de hele klas opeens iets in de keel en iedereen zat te kuchen en zo leerde je de K. Bij de O vertelde hij van een wichie (meisje) dat brummels (bramen) ging plukken en toen een scheur in haar schoet (schort) kreeg. Dat was zonde en het meisje roep dan ooo … Maar die brummels waren lekker en als ze er een paar van op at zei ze mmm … en dan wist de hele klas ook hoe je de M moest schrijven. Eén dag per week gingen we ’s middags na schooltijd lopend naar Westerbork “hen de kezaozie”. (katechesatie). We gingen naar de hervormde kerk, dat deed zowat iedereen. ’s Zondags liep moeder met een paar kinderen naar Westerbork om naar de kerk te gaan.                 Met versierde boerenwagens door Elp

Uit mijn schooltijd herinner ik me verder de schoolfeesten. Op Koninginnedag gingen we met de linnenwagen (huifkar) naar Westerbork, waar spelletjes werden gedaan. In december vierden we thuis het sinterklaasfeest. We zetten onze klompies klaar en deden er een stukkie brood en een vossie heui (plukje hooi) in voor het paard. Midden in de nacht gingen we vaak naar beneden, om te zien of er al iets in de klomp zat. Moeder zorgde er voor dat iedereen iets kreeg. Op school kwam een meester uit Westerbork, verkleed als Sinterklaas en dan hingen er pakjes rond het bord. Je was met een kleinigheid tevreden.

Lees ook: STIENTJE SPEELMAN UIT ELP (1)