6. OP PAD MET BOER EN BOSWACHTER (1)

ELP - In een oud nummer van het tijdschrift 'Seasons', juni/juli 2007, vond ik een artikel over Lambert Wendeling en boswachter Evert Thomas. Samen met de journalist Erik Nieuwenhuis verkennen zij het Elperstroomgebied. In dit artikel vertelt Evert Thomas wat Staatsbosbeheer met dit gebied doet en wat het er nog mee van plan is. Sinds vorig jaar echter wordt voor het Elperstroomgebied in samenwerking met alle betrokken instanties een beheerplan gemaakt in het kader van Natura 2000. De informatie in het artikel is nog verrassend actueel. Ik schreef dan ook de redactie van 'Seasons' aan of ik het artikel op dit weblog mag publiceren. Zij waren enthousiast en gaven mij toestemming. Vandaag het eerste deel. De foto's maakte ik tijdens een groepsexcursie door het gebied, in mei 2008, met een vrijwilliger van Staatsbosbeheer.

GEDEELDE LIEFDE

Nog maar een paar jaar geleden stonden boeren en natuurbeheerders regelmatig lijnrecht tegenover elkaar, maar anno 2007 zijn er steeds meer gebieden waar wederzijds begrip groeit voor elkaars professie. Zo ook in het stroomgebied van de Elperstroom, niet ver van het vijfsterrenlandschap de Drentsche Aa.

Elp is op zijn eigen Drentse manier meegegaan in de vaart der volkeren. Het dorpje waaraan de Elperstroom zijn naam dankt, oogt op een doordeweekse zomerdag als een doorsnee pleisterplaats voor fietsers en wandelaars. Het is een rustig en welvarend dorp met 355 inwoners, maar de sporen van een niet altijd even welvarend verleden zijn nog niet helemaal uitgewist. De locale horeca gaat er prat op dat we in het ‘thuis van Bartje’ zijn. Schrijver Anne de Vries werkte in de jaren dertig in deze hoek van Drenthe en zal het dorp zeker gepasseerd zijn. Maar van de armoede uit die jaren is weinig meer te merken. Een grote landbouwmachine dendert door het dorp en de wandelaars op het terras van de Koekoekshof doen zich te goed aan flinke stukken appelgebak.

Lambert Wendeling (86) was een jaar of vijftien toen het beroemde Drentse boek verscheen. Ook hij moet de harde wereld van de kleine Drentse boer van dichtbij hebben meegemaakt. Het heeft hem geen kwaad gedaan, want voor een man van zijn leeftijd beweegt hij zich met opmerkelijk gemak. Als geboren en getogen Elpenaar wordt hij regelmatig geraadpleegd door familieleden en instanties, die dankbaar gebruikmaken van zijn encyclopedische kennis van dorp en omstreken. Mannen zoals Wendeling worden steeds zeldzamer. Mannen die zich nog herinneren hoe het is om met een ploeg achter een paard te lopen, die zover de familiegeschiedenis reikt hetzelfde land hebben bewerkt als hun voorouders en die in een generatie meer zagen veranderen dan de vijf generaties boeren voor hen.

EENSGEZIND

Wendeling zelf ziet het positiever. Sinds hij in 1990 ophield met werken, woont hij in de dorpskern van Elp. Wendeling: “Het wordt weer net als vroeger. De boeren wonen in het dorp en het land dat ze bewerken ligt er net omheen”. Dat klinkt simpel en zelfs een beetje romantisch, maar aan Wendelings eenvoudige samenvatting gaat een lang verhaal van schaalvergroting, ruilverkaveling en verantwoord natuurbeheer vooraf. Vooral vanwege dat laatste hebben we afgesproken met boswachter Evert Thomas – officieel boswachter VPR, voorlichting, PR en recreatie – in de informatieschuur van Staatsbosbeheer een eindje buiten Elp. De twee begroeten elkaar met een vriendschappelijke handdruk en het gesprek gaat al snel over de wilde zwijnen die Wendeling kortgeleden heeft zien scharrelen, over brutale vossen die steeds dichterbij komen en over de veldnamen binnen het stroomgebied van de Elperstroom. Wendeling spreekt Evert consequent aan met diens achternaam en heeft het telkens over ‘de staat’ als het over land gaat dat niet meer van de boeren is. “Tegenwoordig kunnen we heel goed met elkaar praten”, legt hij uit. “Er is meer overleg.” Wendeling zegt het niet met zoveel woorden, maar het is duidelijk dat boeren en natuurbeheerders hier niet altijd de beste vrienden waren. De vertegenwoordiger van de staat, Evert Thomas, lijkt er geen last meer van te hebben. Hij is zichtbaar op z’n gemak in het gezelschap van zijn vroegere tegenstander. En nadat Wendeling in prachtig Drents heeft verteld over de geschiedenis van het land en de boeren, legt Evert geduldig en liefdevol uit wat de verdere plannen van Staatsbosbeheer met de Elperstroom zijn.

Als lid van de Boermarke, een vereniging van landeigenaren die gronden in onverdeeld eigendom bezitten, stonden de belangen van Wendeling nogal eens tegenover die van Staatsbosbeheer. Maar nu blijken de twee opmerkelijk eensgezind in hun liefde voor het gebied. Allebei vanuit hun eigen perspectief natuurlijk. Evert heeft het over ‘biotopen’, ‘hydrologisch systeem’ en ‘vegetatiebeheer’. Wendeling haalt herinneringen op over het stropen van snoeken, een das in een nabijgelegen burcht die hij ‘de kop noar boet’n’ heeft zien steken en interessante deals die hij met de staat heeft weten te sluiten.

Binnenkort het tweede en laatste deel van dit 'Seasons' artikel