4. ELP EN DE KOEKOEK

ELP - Voorjaar 2005 belde ik een aantal aannemers of ze tijd hadden voor een verbouwing in ons huis. Eén van hen vroeg ginnegappend of wij de koekoek alweer los hadden gelaten…….

We woonden pas in Elp en ik wist niet waar de man het over had. Ik had het gevoel, dat hij de spot met mij dreef. De naam van hotel-café-restaurant "De Koekoekshof", midden in ons dorp, kon niet toevallig zijn. Surfend op het internet vond ik het verhaal van ‘Heer koekoek’. Maar ik ging op zoek naar het oorspronkelijke verhaal. In een oud nummer van het tijdschrift van de ‘Historische Vereniging Gemeente Westerbork’ las ik het werkelijke verhaal. Voor de Elpers (over)bekend. Voor nieuwe inwoners het verhaal opnieuw vertelt:

Nico Jan Stijne


Elp en de koekoek

Elp staat in een bijzondere relatie tot de koekoek. Daar immers – zo vertelt de volksmond over deze vogel – wordt de koekoek na de langste dag, als z’n roep weer uit de velden verdwijnt, in een kist opgesloten om hem er de winter in te laten doorbrengen. Tegen het volgende voorjaar mag de koekoek dan weer uitvliegen. Dàt is de reden waarom hij ’s winters in Drenthe niet gehoord kan worden. Dan hebben de Elpers hem weer opgeborgen.

Ze sluut daor, nao de laangste daogen, oez koekoek in de kist.
Maor komt wer blad an tak en twiegen, dan zegt z’in ’t land van
hei en stroek: ‘Heur, d’Elper hebt hom laoten vliegen!’

Volgens een ander verhaal woonde er destijds in Elp een ‘Heer Koekoek’. Deze Koekoek zou een kanaal hebben willen graven van Elp naar de Zuiderzee. Met dat avontuur zou hij al zijn geld verloren hebben. Na zijn plotselinge dood werd zijn lichaam gevonden precies op de grens van Schoonlo en Elp. Er ontbrandde toen een strijd over de vraag wie de (toen niet geringe) begrafeniskosten zou moeten betalen. Het slot van het liedje was dat de Schoonloërs voorstelden de kist te leveren. De Elpers gingen akkoord, maar toen bleek dat ze flink waren beetgenomen, omdat alle begrafenisuitgaven (inclusief het zogenaamde ‘Groevebier’) een veelvoud waren van de kosten van de kist. Een ‘Koekoek in de kist’ heeft daarom ongeveer de betekenis van ‘Een kat in de zak’ of ‘Met de gebakken peren zitten’. Sindsdien heet de oudste inwoner van Elp ‘Koekoek in de kist’: menselijkerwijs zal hij eerst overlijden en het zou dan kunnen dat de gemeenschap met de kosten blijft zitten.

Vanwege het verhaal van de koekoek in de kist worden de bewoners van Elp koekoekdieven genoemd. Het is een spotnaam die ze zonder wrok dragen.

Bron:
Tijdschrift Historische Vereniging Gemeente Westerbork
Nummer 98 – 1 / Maart 1998
Uit: Artikel ‘April en Pasen’ van J. P. van der Jagt